امکانسنجی و تهیه طرح توجیهی فنی اقتصادی
امکانسنجی و تدوین طرح توجیهی یا FS مخفف عبارت Feasibiligy Study دو اصطلاح مترادف، رایج، کاربردی و کارشناسی شده هستند که قابلیت‌ها و امکان احداث واحدهای صنعتی و تجاری یا توسعه آن‌ها را مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌دهند و به عنوان یکی از مهمترین بخش‌های فرآیند کارآفرینی محسوب می‌شوند. در واقع هدف مطالعات طرح توجیهی و امکان سنجی این نیست که درباره مقرون به صرفه بودن کسب‌وکار صحبت کند، بلکه صاحبان کسب‌وکار و سرمایهگذاران پروژه بر اساس داده‌هایی که به صورت بیطرف و بدون هیچ تعصبی از این مطالعات به دست می‌آید، تصمیم‌گیری می‌کنند و درک واقع‌بینانه‌ای از نحوه اجرای یک ایده به دست می‌آورند. بسیاری از موسسه‌ها، شرکت‌ها، سازمان‌ها و استارتاپ‌ها جهت بررسی و اجرای طرح و ایده خود در مناطق مختلف ایران و سایر نقاط جهان از خدمات مجموعه‌هایی که در زمینه امکانسنجی فعال هستند، استفاده می‌کنند. در این مقاله قصد داریم اطلاعات جامع و کاملی درباره امکانسنجی و طرح توجیهی، کاربردها، روش‌ها و نحوه نوشتن آن توضیح دهیم.
امکانسنجی و طرح توجیهی چیست؟
امکانسنجی و تدوین طرح توجیهی تجزیه‌وتحلیلی می‌باشد که همه فاکتورهایی مرتبط به یک پروژه مانند برنامه‌ریزی، ملاحظات حقوقی، فنی و اقتصادی را در بر می‌گیرد تا با استفاده از آن احتمال و میزان موفقیت اجرای پروژه را تعیین کرد. در واقع مدیران پروژه‌های مختلف قبل از سرمایه‌گذاری‌ها و صرف وقت و هزینه با استفاده از این مطالعات تمام منافع و جوانب انجام پروژه را به دست می‌آورند. از فواید دیگر امکانسنجی و طرح توجیه فنی اقتصادی این است که با ارائه اطلاعات بسیار مهم به مدیر شرکت از وارد شدن به مشاغل و کسب‌وکارهای پرخطر جلوگیری می‌کند.
روند و مفاهیم امکانسنجی با استفاده از نرم‌افزارهایی مانند comfar یا اکسل برای پروژه‌ها، بازار، محصولات، راه‌اندازی کارخانه‌ها و غیره یکسان است اما تحلیل‌ها و مطالعات به دست آمده از هر یک متفاوت می‌باشد. این اطلاعات باید از تمام جنبه‌های فنی، حقوقی، اقتصادی و غیره به حدی جامع و کامل باشند که سرمایهگذاران با اطمینان‌خاطر در صنعت یا کسب‌وکار مورد نظر خود سرمایهگذاری کنند. بهترین روش‌ها برای مطالعات امکان سنجی شامل استفاده از نرم‌افزارهای مدیریت پروژه جهت سازماندهی داده‌ها و کارکرد موثر، استفاده از الگوهای و فناوری‌ها، درگیر کردن دینفعان و دریافت بازخورد آن‌ها، استفاده از تحقیقات بازار برای جمع‌آوری داده‌ها، انجام تکالیف و شروع پروژه می‌باشد.
اهمیت نگارش اطلاعات امکان سنجی و طرح توجیه فنی اقتصادی
همان‌طور که می‌دانیم در سرمایهگذاری میزان مشخص و محدودی از منابع را برای هدفی خاص اختصاص می‌دهند و این امر به صرف هزینه‌های مختلف از جمله هزینه سرمایه، هزینه فرصت و غیره نیازمند است. برای پوشش دقیق ریسک‌های سرمایهگذاری، اطمینان از رسیدن به اهداف، اتخاذ تدبیرها و روش‌های افزایش بهره‌وری، مطالعات امکانسنجی و تدوین طرح توجیهی پس از نگارش در دسترس گروه‌های ذینفع قرار می‌گیرد. با توجه به این نکته می‌توان دو کاربرد کلی برای امکان سنجی در نظر گرفت. کاربرد اول درباره نحوه دستیابی به اهداف مرتبط با پروژه برای سرمایه‌گذار است و کاربرد دوم این است که به شناسایی مناسب‌ترین و اقتصادی‌ترین فناوری برای رسیدن به اهداف و بهره‌گیری از آن‌ها کمک می‌کند. مطالعات طرح توجیهی در ایران نیز بر اساس توصیه UNIDO طبق الزام نهاد مالی که بودجه پروژه را تامین می‌کند و یا بر اساس تشخیص افراد یا شرکت‌های سرمایه‌گذار به وسیله مشاورانی که از اعتبار بالایی برخوردارند در کمال بی‌طرفی و به‌طور دقیق تهیه می‌شود.
نگارش این طرح نیز بر عهده مشاور بیطرف است و آن را با تکیه بر واقع‌گرایی و منعکس کردن نقاط قوت و ضعف تدوین می‌کند. نگارش این طرح برای نهادهای مالی و سرمایهگذاران از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. مهمترین قسمت‌های این اطلاعات مستند شامل شناسایی دقیق نیازهای پروژه، ارزیابی کامل بازار با تحقیقات کافی و شناخت فناوری مناسب برای تامین هدف‌های مورد نظر می‌باشد. با این اوصاف انتخاب یک مشاور مورد اعتماد و معتبر برای نگارش امکان سنجی و طرح توجیه فنی اقتصادی اهمیت زیادی دارد و یکی از تصمیمات بسیار مهم سرمایهگذاران به شمار می‌رود. این انتخاب به احتمال زیاد با وجود پارامترهایی مانند صداقت، باتجربه‌گی، دانش، شناخت، توانایی و درجات علمی بالا، شهرت، توانایی کافی برای انجام پروژه‌های مختلف در بازه زمانی و بودجه کافی نتایج بهتری به دست خواهد آمد.
سرفصل و چارچوب نگارش امکان سنجی و طرح توجیهی
بدنه طرح توجیه فنی اقتصادی و امکان سنجی شامل همه جنبه‌های عملیاتی و نحوه راه‌اندازی پروژه مانند تجزیه‌وتحلیل جامع و کامل بازار و کسب‌وکار یا صنعت مورد نظر و تحلیل منابع مالی مورد نیاز می‌باشد. مهمترین بخش طرح توجیهی از بناها و ساختمان‌ها، ماشین‌آلات، تاسیسات، تجهیزات، هزینه‌های مربوط به تولید، نحوه قیمت‌گذاری، نیروهای انسانی تشکیل شده است. با بررسی و ارزیابی این جوانب به میزان باصرفه بودن پروژه می‌توان پی برد.
سرفصل و چارچوب نگارش اطلاعات مربوط به امکانسنجی و طرح توجیهی یکسان می‌باشد، ولی با توجه به این که در مراحل مختلف انجام مطالعات مربوط به این طرح میزان دقت و همچنین نوع اطلاعات در حال تغییر است و نگارش آن با انگیزه‌ها و اهداف مختلفی مانند راه‌اندازی کسب‌وکارهای جدید، تغییر اساسی تاسیسات، تهیه ماشین‌آلات مختلف و یا ادغام و همکاری با یک کسب‌وکار دیگر انجام می‌شود، امکان اینکه این مطالعات به سه پیش مطالعه، بخش اولیه و بخش نهایی تقسیم شود، وجود دارد. سرفصل‌های عمومی این طرح عبارتند از: تاریخچه و سابقه طرح، بازار و میزان ظرفیت کارخانه، مواد اولیه، نهاده‌های مورد نیاز، محل و موقعیت جغرافیایی کارخانه، طراحی پروژه، برآورد کردن هزینه‌های لازم، برآورد کردن نیروهای انسانی برای بهره‌برداری، برنامه‌ریزی برای اجرای پروژه، ارزیابی و بررسی‌های اقتصادی و مالی.
امکانسنجی و طرح توجیهی چه کاربردهایی دارد؟
- افزایش آگاهی سرمایه گذاران
اغلب سرمایهگذاران درباره شرایط سرمایهگذاری خود به خوبی آگاه هستند. بنابراین مطالعات امکان سنجی به چه درد آن‌ها می‌خورد؟ درست است که سرمایه گذاران نسبت به زوایای سرمایهگذاری خود آگاهند اما آن‌ها فقط به کسب‌وکار خود تمرکز دارند و به بررسی شرایط اقتصادی کلان و همچنین تحلیل رقبای خود نمی‌پردازند. این مطالعات که به وسیله کارشناسان و مشاوران اقتصادی و مالی، بازاریابی و تحقیقات بازار انجام می‌شود، چشم‌اندازی بسیار دقیق و کاملا واقع‌بینانه برای نحوه سرمایهگذاری آن ها ترسیم خواهد کرد و مشخص می‌کند که برای برنامه‌های زمان‌بندی و تامین مالی چه تصمیمی گرفته شود. در واقع طرح توجیه فنی اقتصادی و امکانسنجی کمک می‌کند که سرمایهگذاران به صورت دقیق از آینده اطلاع پیدا کنند و بدانند که کار خود را چطور شروع کنند. همچنین از میزان هزینه‌ها و نحوه تامین آن‌ها و برآورد مدت زمان کسب درآمد آگاه شوند.
- ارائه طرح‌های توجیهی به سازمان‌ها و ارگان‌های مربوطه
تعداد زیادی از طرح‌ها و پروژه‌هایی مثل مجموعه خدمات بین‌راهی، اقامتگاه‌های بوم‌گردی و مجموعه‌های اقامتی سطح کشور، لجستیک پارک‌ها و سایر پروژه‌ها برای دریافت مجوزهای مورد نیاز حتما باید برای مطرح کردن و دفاع طرح‌های توجیهی در کارگروه‌ها و کمسیون‌های مرتبط اقدام کنند. با توجه به این که این ارگان‌ها و سازمان‌ها کاملا تخصصی عمل می‌کنند، سرمایهگذاران از کارشناسان مخصوص به همین کار کمک دریافت کنند.
- ارائه طرح‌های توجیهی به مجموعه‌های مالی و بانک‌ها جهت دریافت تسهیلات
تعداد زیادی از پروژه‌های موفق به دلیل تامین نشدن منابع مالی فقط در حد ایده باقی می‌مانند و به هیچ نتیجه‌ای نمی‌رسند. به همین دلیل در همه کشورهای جهان از طریق دریافت تسهیلات بانکی می‌توان برای تامین منابع مالی پروژه‌هایی که از موفقیت آن‌ها اطمینان دارند، اقدام کرد. استفاده از این روش مزایای زیادی دارد و به سرمایه‌گذار در راه‌اندازی کسب‌وکارهای موفق کمک شایانی می‌کند. سود دهی بسیار مناسب برای بانک‌ها به عنوان تامین‌کننده نیازهای مالی، کمک به دولت برای اشتغال‌زایی و افزایش رشد اقتصادی کشور از مزایای مهم استفاده از روش ارائه طرح به بانک و دریافت تسهیلات بانکی به شمار می‌رود.
بانک‌ها قبل از اینکه نیازهای مالی یک پروژه را تامین کنند باید از درستی نیت سرمایه‌گذار برای رسیدن به هدف و تولید بیشتر، توانایی بازگشت تسهیلات به بانک توسط سرمایه‌گذار و همچنین سوددهی مناسب طرحی که قرار است روی آن سرمایهگذاری شود، اطمینان حاصل نمایند. سرمایهگذاران با ارائه گزارش مدونی از مطالعات امکانسنجی+طرح توجیهی به بانک‌ها و موسسه‌های مالی به عنوان تامین‌کننده‌های نیازهای مالی پروژه تسهیلات مورد نیاز خود را دریافت می‌کنند.
طرح توجیه فنی اقتصادی بازار شامل چه خدماتی است؟
طرح‌های توجیه فنی اقتصادی طبق پروژه محور، خدمات محور یا محصول محور بودن خدمات متنوعی را ارائه می‌دهند. خدمات‌عمومی این طرح‌ها شامل مطالعات بازار، پیش‌بینی کردن امکانات عرضه در سال‌های آینده، بررسی طرف عرضه، معرفی محصول مورد نظر طرح، پیش‌بینی‌های مربوط به تقاضا، صادرات، فرآیند و مشخصات دانش فنی تولید، پیش‌بینی تولید و فروش، گزارش‌های مربوط به پیشرفت‌های فیزیکی پروژه، هزینه‌های سرمایهگذاری، هزینه‌های تولید، مطالعات مالی، زمان‌بندی مراحل اجرا، تحلیل و بررسی بازگشت سرمایه، ارزش خاص فعلی و میزان بازدهی داخلی و غیره می‌باشد.
معرفی بخش‌ها و ابعاد مطالعات امکانسنجی و تنظیم طرح توجیهی
- ابعاد عملیاتی
در ابعاد عملیاتی طرح توجیهی به اندازه‌گیری میزان اهمیت مسئله و لزوم حل آن پرداخته می‌شود تا از میزان توجه و به کارگیری روش‌های جدید آگاه شوند. در واقع در این حالت می‌توان به دو سوال مهم پاسخ داد. سوال اول این است که آیا مسئله مورد نظر را می‌توان با به کارگیری روش‌های جدید حل کرد؟ در صورت قابل حل بودن مسئله آیا حل کردن آن ارزش دارد؟
- ابعاد اقتصادی
در ابعاد اقتصادی این مطالعات میزان سودی که از مطالعات بازار و استقرار روش‌های جدید تدریسی و استفاده از آن‌ها حاصل خواهد شد، تعیین می‌گردد. در این ارزیابی تمام منافع مورد نظر سیستم و هزینه‌های مالی مورد نیاز پروژه برای دستیابی به موقعیت مکانی و نیروهای انسانی معمولی و متخصص، امکانات‌عمومی، امکانات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری شناسایی و تعریف می‌شود و تاثیرات اقتصادی آن‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد.
- ابعاد فنی
در ابعاد فنی امکانسنجی به این مسئله پرداخته می‌شود که منابع فنی تا چه حدی می‌توانند برای ارتقا نیازهای سیستم مفید باشند. منابع فنی از نرم‌افزارها، سخت‌افزارها و محیط‌های عملیاتی تشکیل شده‌اند. درصورت آشکار بودن فناوری‌های موجود در پروژه طرح توجیهی واضح است و مقدمات به کارگیری روش‌های نوین را می‌توان انجام داد. ابعاد فنی معمولا در مراحل انتهایی پروژه انجام می‌شود تا عملی شدن راه‌کارها از جنبه فنی مورد ارزیابی قرار بگیرد.
- ابعاد مدیریتی
ابعاد مدیریتی بر عوامل مهمی مانند کاربران نهایی و مدیرانی که در اجرای یک پروژه موفق تاثیرگذار هستند، متمرکز می‌شود. مدیران و کاربران نهایی از اهمیت بالایی برخوردار هستند زیرا حتی با وجود استفاده از بهترین و مطلوب‌ترین فناوری‌ها تا وقتی کاربران و مدیران پروژه و سیستمی را درک و پشتیبانی نکنند، موفقیتی به دست نخواهد آمد. در این بخش سوابق تحصیلی، تجربیات وتمام کارهای کارکنان و مدیران شرکت‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد.
- ابعاد مالی
در ابعاد مالی طرح‌های توجیهی موضوعات بسیار مهمی مانند نحوه دسترسی به منابع نقدی و فراهم شدن نیازهای مالی را مورد بررسی قرار می‌دهند.
نحوه محاسبه حق‌الزحمه طرح امکان سنجی و طرح توجیهی اقتصادی به چه صورت است؟
با توجه به این که این خدمات از گستردگی بالایی برخوردار هستند، نهادهای مختلف برای محاسبه حق‌الزحمه چارچوب‌های خاص و مختلفی در نظر می‌گیرند. یکی از مهمترین روش‌های محاسبه حق‌الزحمه این خدمات توجه به دستورالعمل‌هایی است که برای تهیه گزارش طرح توجیه فنی اقتصادی و امکان سنجی و نظارت بر نحوه استفاده از منابع مالی توسط مشاوران اعتباری و سرمایه گذاری بانکی تصویب شده است. حق‌الزحمه‌هایی که در این شیوه‌نامه وجود دارند، مصوب سال 1390 می‌باشند و به همین دلیل باید برای تبدیل آن‌ها به نرخ سال جاری ار ضریب تعدیل اسنفاده شود.
انجام مطالعات امکانسنجی و طرح توجیهی فنی و اقتصادی پروژه‌ها توسط گروه طاها
همه پروژه‌ها برای ایجاد و اجرا به سرمایهگذاری نیاز دارند. در گذشته تعداد زیادی از پروژه‌های بزرگ اقتصادی در حوزه صنعت ساختمان که بدون مطالعات طرح‌های توجیهی و امکانسنجی آغاز شده بودند، معمولا به صورت نیمه‌کاره و بی‌هدف رها می‌شدند. اما امروزه اطلاعات همه افراد جامعه درباره سیستم‌های مدیریتی و سرمایه‌‌گذاری‌های هوشمند افزایش یافته است و کسی بدون انجام مطالعات بازار و بررسی طرح توجیه اقتصادی برای ساخت یک پروژه ریسک نمی‌کند. سرمایهگذاران برای انجام مطالعات بازار و امکانسنجی+طرح توجیهی اقتصادی پروژه‌های خود می‌توانند از خدمات شرکت گروه سرمایهگذاری و فنی مهندسی طاها با آدرس اینترنتی https://pst.co.ir استفاده کنند.
شرکت طاها فعالیت خود را از سال 1388 با مدیریت دکتر امین نعیم‌آبادی آغاز کرد و با ده سال سابقه درخشان به عنوان برترین مجموعه در حوزه دپارتمان‌های امکانسنجی و تدوین طرح توجیه فنی و اقتصادی، مطالعات بازار، پروانه اجرای نظام مهندسی، بازاریابی و فروش ، برندینگ تخصصی در صنعت ساختمان و مدیریت بهره برداری مشغول ارائه خدمات به مشتریان خود است. این شرکت با بررسی و شناخت زمین، ساختمان، نوع کاربری، فضاهای داخلی، شناخت محیط اطراف پروژه و بررسی زیر ساخت‌ها و امکانات شهری، شناسایی محیط اجتماعی و اقتصادی پروژه و برآورد کردن درآمد و خروجی پروژه و بررسی فرصت‌ها، نقاط قوت و ضعف مطالعات مربوط به طرح امکانسنجی و طرح توجیهی پروژه مورد نظر مشتریان خود را به طور کارشناسانه و دقیق و با قیمتی بسیار منصفانه انجام می‌دهد.
دیدگاه خود را ارسال کنید